Algemeen Toediening van psychofarmaca bij kinderen onder de 5-6 jaar is geen eerste-keus- behandeling om meerdere redenen. Ten eerste, ernstige emotionele en gedragsproblemen bij heel jonge kinderen reageren meestal beter op psychosociale/gedragsmatige interventies waar de omgeving nauw bij betrokken wordt. Ten tweede, over veiligheid en lange-termijn effecten is nog relatief weinig bekend, waarbij de ervaring leert dat psychofarmaca op heel jonge leeftijd vaak minder effectief zijn en meer bijwerkingen geven. Met uitzondering van stimulantia (methylfenidaat en dexamfetaminepreparaten) is namelijk nog weinig onderzoek gedaan naar de korte- en langetermijneffecten van medicatie bij (zeer) jonge kinderen met psychische problemen (Gleason et al., 2007; Greenhill et al., 2003). De meeste voorschriften onder de 5-6 jaar zijn dan ook ‘off label’: zij wijken af van die van de farmaceut en/of van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (Van den Bergh et al., 2024). Het is belangrijk dit bij aanvang te noteren in het dossier en ouders hiervan op de hoogte te stellen. Off-label medicatie geen eerste-keus-behandeling en wordt niet gebruikt als monotherapie, zonder psychosociale begeleiding. >> Lees meer hierover in het artikel “Psychofarmaca voor het jonge kind: Behandelen binnen de context” (in Psyfar) Informatie over medicatie bij specifieke stoornissen staat beschreven in de betreffende stoornisteksten op deze website (zie ook tabel 2). Tabel 2. Overzicht van veel gebruikte medicatie en bijbehorende praktijkstandaarden Medicatie Praktijkstandaard Stimulantia Methylfenidaat ADHD ASS Gedragsstoornissen (ODD/CD) Dexamfetamine ADHD ASS Gedragsstoornissen (ODD/CD) Alpha-adrenerge agonisten (clonidine) ADHD ASS Gedragsstoornissen (ODD/CD) Trauma Neuroleptica / Antipsychotica Risperidon ASS Dwang Gedragsstoornissen (ODD/CD) Pediatrisch delier Aripiprazol ASS Gedragsstoornissen (ODD/CD) Haloperidol ASS Dwang Gedragsstoornissen (ODD/CD) Pediatrisch delier Pipamperon ASS Slaapmedicatie Melatonine ASS Slaapproblemen Antidepressiva SSRI’s / Fluoxetine Angst ASS Depressie Dwang Trauma Benzodiazepines Diazepam Slaapproblemen > Voor verdere informatie over dosering, bijwerkingen, contra-indicaties, interacties en farmacokinetische aspecten kun je terecht bij het Kinderformularium van het Nederlands Kenniscentrum Farmacotherapie bij Kinderen. Indicaties voor medicamenteuze behandeling bij jonge kinderen zijn: Ernstige symptomen die zich in de meeste situaties manifesteren en die het functioneren aanzienlijk belemmeren; EN goed uitgevoerde niet-farmacologische behandeling heeft onvoldoende effect gehad; EN niet medicamenteuze interventies voor kind dienen in zijn/haar context plaats te vinden of gecontinueerd te worden; EN ouders blijven nauw betrokken bij de keuze en uitvoering van de behandeling inclusief de medicatie. Algemene voorzorgen en controles bij medicamenteuze behandeling (Gleason et al, 2007): Start low and go slow: beginnen met een lage dosering en langzamer ophogen dan voor oudere kinderen gebruikelijk is. Screening en controles: vanwege de onbekende lichamelijke bijwerkingen op deze leeftijd zijn een somatische anamnese en een screenend lichamelijk onderzoek vooraf geïndiceerd (lengte en gewicht, pols en bloeddruk), en lab (standaard, niet alleen op indicatie) en ECG. Gedurende de behandeling blijft men lengte en gewicht controleren. Frequentie controles: tijdens instellen eens in de 1-2 weken, om en om telefonisch en live, en bij onderhoudsdosering eens in de 3 maanden live. Extra controle op lichamelijke en gedragsmatige/emotionele bijwerkingen: hier wordt elke keer gericht naar gevraagd. Effect en beloop: vooraf worden de targetsymptomen gedefinieerd. Er wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van screeningslijsten die helpen om het effect te evalueren tijdens de instelfase.