De laatste fase van de behandeling is altijd gericht op integratie van de betrokken cliënt in zijn of haar dagelijkse leefomgeving. De cliënt wordt begeleid bij het vorm geven aan zijn leven zonder het trauma waaronder hij leed. Dat betekent soms dat de cliënt gedragspatronen die samenhingen met het leven met het trauma moet doorbreken, dat hij problemen in de omgang met bepaalde mensen in de omgeving moet zien te overwinnen, dat hij moet leren dat belemmeringen in de periode van het leven met het trauma er niet meer zijn. Sommige aspecten van het leven krijgen een andere betekenis. De cliënt zal zijn eigen sterke kanten leren ontdekken en zal ook leren te aanvaarden dat er in het leven van alledag soms situaties zijn die hem of haar in verwarring kunnen brengen, pijn kunnen doen of angst kunnen inboezemen. De erkenning dat dit kan gebeuren en de herkenning van zijn of haar kwetsbaarheid kan de weerbaarheid van de cliënt juist vergroten: hij weet dergelijke situaties te vermijden, en, wanneer dit niet lukt, weet hij er meer adequaat op te reageren. Als hij zich ongemakkelijk, angstig of bedreigd voelt zal hij niet meer gelijk denken in termen van ” Daar heb je het weer”. Hij heeft het besef dat een eventuele “terugval” snel weer overwonnen kan worden.

Hoewel de integratiefase over het algemeen als aparte fase wordt genoemd en ook van wezenlijk belang wordt geacht, wordt er in de therapiehandleidingen zelden concrete invulling aan gegeven. Veel therapieën kennen echter wel “huiswerkopdrachten” en ruimen tijd in voor evaluaties van en reflecties op ervaringen in het leven van alledag. Op die manier wordt de integratiefase een onderdeel van de behandelfase en ontstaat er een soort van natuurlijk proces gericht op integratie van hetgeen in de therapie wordt “geleerd” in alledaagse situaties (Stöfsel & Mooren, 2011). In deze tekst besteden wij niet expliciet aandacht aan de inhoud van de integratiefase.