Een van de eerste vragen die ouders vaak stellen is de vraag naar de oorzaak van de dwangstoornis. Hoe komt het dat mijn kind last heeft van al die dwangrituelen en ze tot iedere prijs blijft uitvoeren? Helaas is de oorzaak van de dwangstoornis onbekend, net als de oorzaken van alle andere psychische stoornissen (Peris, 2013). Wel weten we dat bij het ontstaan van de dwangstoornis een aantal factoren een rol kunnen spelen, met name erfelijkheid, informatie en stress. Naar de rol van erfelijkheid is vrij veel onderzoek gedaan. Uit klinische ervaringen weten we dat informatie en stress een rol kunnen spelen bij de start van de problemen.

Erfelijkheid

De dwangstoornis komt in sommige families vaker voor dan in andere. Uit verschillende studies blijkt dat erfelijkheid hierbij een rol speelt, maar niet alles verklaart. In een groot Zweeds onderzoek waarbij de gegevens van bijna 25.000 cliënten met een dwangstoornis werden vergeleken met een steekproef uit de bevolking (volwassenen en kinderen), bleek de genetische bijdrage ongeveer 50% (Mataix-Cols e.a., 2013). Hoewel in eerder onderzoek werd aangetoond dat erfelijkheid met name een rol speelt voor de dwangstoornis die in de jeugd is begonnen (Taylor, 2011), kon dat in deze studie niet worden aangetoond.

Informatie

Informatie over gevaren, bijvoorbeeld over gevaarlijke stoffen of ziektes kan voor sommige kinderen de aanleiding zijn voor het ontwikkelen van dwangproblematiek. In de tijd dat HIV een belangrijk onderwerp was in de media, was besmet zijn met HIV een veel voorkomende dwanggedachte. Een biologieles over bacteriën is voor veel kinderen een aanleiding om hun handen goed te wassen. Bij de meesten verdwijnt deze aandrang na een tijdje en wassen zij hun handen weer net zo veel of weinig als voorheen. Een enkeling blijft zijn handen erg goed wassen, doet dat steeds vaker en langer om er zeker van te zijn dat ze schoon zijn en ontwikkelt zo een dwangstoornis. De biologieles was de aanleiding, niet de oorzaak.

Stress

Ook stress of toegenomen verantwoordelijkheid kunnen aanleidingen zijn. Bij volwassenen is dat bijvoorbeeld een nieuwe baan, of het krijgen van een kind. Bij kinderen kan het de overgang naar de middelbare school zijn, het overlijden van een opa of oma, of de scheiding van hun ouders.
Ook andere factoren kunnen een rol spelen. De puberteit is een bekende periode voor het ontstaan van dwangklachten. Vaak beginnen dwangproblemen in die tijd. Verondersteld wordt dat de lichamelijke en vooral hormonale veranderingen hierbij een rol spelen. Hoe dat precies zit, is echter niet bekend.