Bij de keuze voor een risicotaxatie instrument moet gekeken worden naar het doel en het type delict waar het op gericht is en het moet voldoende waarde hebben voor de behandeling. De risicotaxatie maakt altijd deel uit van een groter onderzoek. Verder geldt voor het gebruik van alle instrumenten dat er rekening gehouden moet worden met het mogelijke verschil tussen de ontwikkelingsleeftijd en de kalenderleeftijd van de jongere. Hieronder staan de aanbevelingen uit de richtlijn (2012) ‘Psychiatrisch onderzoek en rapportage in strafzaken (‘pro Justitia’) van de NVvP ten aanzien van risicotaxatie bij jongeren: Risicotaxatie seksuele recidive: Voor jeugdige zedendelinquenten is een specifiek risicotaxatie instrument ontwikkeld, de Juvenile Sex Offender Assessment Protocol (J-SOAP). De Juvenile Sex Offender Assessment Protocol-Dutch version (J-SOAP D; Bullens, Van Horn, Van Eck & Das, 2005) kan door getrainde professionals worden gebruikt om het risico op sekuseel delictgedrag in te schatten bij jongeren van 12 tot 18 jaar. De J-SOAP bestaat uit 28 items, verdeeld over 4 schalen. De eerste twee schalen meten statische factoren en bevatten items die te maken hebben met seksuele preoccupatie en impulsiviteit/antisociaal gedrag. De twee laatste schalen meten dynamische factoren en zijn gerelateerd aan interventies en aanpassing aan de samenleving. Risicotaxatie naar recidive bij geweldsdelicten: De SAVRY kan als leidraad dienen om tijdens het gesprek de verschillende risico- en beschermende factoren na te lopen en op te nemen in de beschrijvende diagnose. De contextuele en beschermende factoren zijn belangrijke onderscheidende domeinen met de instrumenten van volwassenen, gezien het belang van de omgeving en de ontwikkelingsdynamiek van jongeren (Borum, 2005). Omdat er een verband bestaat tussen psychopathische trekken en gewelddadige en algemene recidive bij delinquenten adolescenten wordt de PCL-YV ook als risicotaxatie instrument gebruikt (Corrado, 2004; Das, 2004/2007). De Psychopathie Checklist: Jeugd Versie (PCL-YV); Hildebrand & De Ruiter, 2010) is een diagnostisch instrument bestaande uit 20 items aan de hand waarvan een getrainde professional kan beoordelen in hoeverre er sprake is van psychopathische persoonlijkheidstrekken. Elk item wordt gescoord met behulp van een ordinale driepuntsschaal (scores 2,1 en 0), gebaseerd op de mate waarin de persoonlijkheid en/of het gedrag overeenkomt met de itembeschrijving in de handleiding. Aan de hand van totaalscores en bijbehorende normscores kunnen t-scores verkregen worden. Het instrument wordt gecodeerd op basis van gegevens uit een semi-gestructureerd interview met de adolescent en hoogwaardige collaterale informatie. De PCL-YV is bedoeld voor adolescenten in de leeftijd van 12 tot en met 18 jaar. Risicotaxatie bij meisjes: Uit onderzoek blijkt dat sommige risico taxatie instrumenten niet toepasbaar zijn op vrouwen (de Vogel, 2005). Voor de SAVRY en J-SOAP is dit niet onderzocht (Borum, 2005; Prentky, 2003). Mogelijk dat bij meisjes andere factoren een rol spelen bij het optreden van specifieke delicten. Beperkingen risicotaxatie bij jongeren Voorspellingen zijn gebaseerd op historische factoren en deze factoren liggen bij jongeren minder vast. Zij zijn nog in ontwikkeling waardoor risicofactoren nog te beïnvloeden zijn of vanzelf verdwijnen omdat ze bij de adolescentiefase horen. Bij jongeren zijn de beschermende factoren van grotere invloed dan bij volwassenen, daarom moeten die bij jongeren worden meegenomen in een meetinstrument De interpretatie van meetinstrumenten bij jongere moet niet zijn: hoe hoger de score, hoe hoger het risico. Het moet gaan om de onderscheidende factoren, bijvoorbeeld indien jongere steeds delicten pleegde onder invloed van mededaders dan zal risico aanzienlijk dalen als jongere deze contacten loslaat. Dit zal niet gelden voor een solopleger, daar gelden weer andere onderscheidende factoren. De inzet van risicotaxatie blijft niet beperkt tot de diagnostische fase maar wordt ook ingezet bij het uitwerken van behandelplan- en evaluatiedoelen, toekennen van meer vrijheden en bij de overgang naar een andere behandelfase. In de onderstaande tabel staan de aanbevolen interview- en vragenlijsten specifiek voor het diagnostisch proces in de forensische kinder- en jeugdpsychiatrie beschreven. Per instrument is een korte samenvatting en een beoordeling beschikbaar. Momenteel zijn ook andere instanties bezig met het in kaart brengen van de beschikbare en in praktijk daadwerkelijk gebruikte meetinstrumenten; het Forensisch Consortium Adolescenten (ForCa) is zo’n instantie. Voor screenen naar psychische stoornissen wordt verwezen naar de desbetreffende richtlijnen op onze website. Tabel 1: aanbevolen meetinstrumenten in de richtlijn van het NVvP Screening Diagnostiek Interview SAVRY PCL-YV Vragenlijst J-SOAP