Het percentage jongeren met een LVB dat alcohol en drugs gebruikt is niet groter dan het percentage normaal begaafde jongeren. Degenen die drinken en drugs gebruiken doen dat ook niet vaker dan de doorsnee jongeren. Ook de leeftijd waarop LVB jongeren met middelengebruik beginnen, is vergelijkbaar met die van jongeren in het algemeen (Bransen et al. 2008; Hilderink en Bransen, 2010). In vergelijking met normaal begaafde jongeren is de kans op grootgebruik of misbruik bij deze jongeren echter vele malen hoger en ook zijn de risico’s daaraan verbonden aanzienlijk groter (Hilderink en Bransen, 2010).

Door de verstandelijke beperking en het beperkte kennisniveau zijn zij minder goed in staat om nee te zeggen tegen het gebruik van alcohol en drugs, en vooral ook om daarbij maat te houden (Hilderink en Bransen, 2010; Didden 2010). Er zijn ook nauwelijks preventieprogramma’s voor deze categorie. Onder meer door een verhoogde kwetsbaarheid van jongeren met een LVB in peergroup-contacten is de kans op risicovol drank- en drugsgebruik aanzienlijk groter dan bij doorsnee jongeren. Vanwege de beperkte redzaamheid zal de verleiding van het drank- en drugsgebruik gemakkelijk tot grotere problemen leiden dan bij andere jongeren.
Mede ten gevolge van het relatief veel voorkomend externaliserend gedrag, vaak ook in combinatie met alcohol- en druggebruik, komen jongeren met een LVB vaker in aanraking met politie en Justitie. Jongeren met een LVB lopen dus een groter risico op probleemgebruik dan normaalbegaafde jongeren.

Al eerder is opgemerkt dat er bij jongeren met een LVB vaak ook sprake is van andere psychische problemen, gecombineerd met problemen in het sociale functioneren. Wanneer daarvoor medicijnen worden gebruikt, kan ook beperkt alcohol- en middelengebruik al vaak schadelijke effecten hebben en/of leiden tot risicovol gedrag. Dit alles betekent dat men bij jongeren met een LVB meer gespitst moet zijn op alcohol- en middelengebruik dan bij een doorsnee jongere (Bransen, e.a., 2008).