(Very) Early Onset

De kans op een psychotische stoornis bij jongeren tussen de 13 en 18 jaar (‘early onset’) is ongeveer 6 per 100.000 (Boeing et al., 2007). Schizofrenie bij kinderen onder de 13 jaar (‘very early onset’) is uiterst zeldzaam, met een prevalentie van 0.04%. Minder dan 20% van de kinderen met de diagnose ‘very early onset’ is jonger dan 10 jaar en deze groep bestaat voor het grootste deel uit jongens (Masi et. al., 2006; Stentebjerg-Olesen et al., 2016).
Deze groep vormt een hoog risico voor een slechte reactie op behandeling (zoals antipsychotica), een negatieve prognose en meerdere ziekenhuisopnames (Vyas Shirk, 2020). Echter, de uitkomsten op lange termijn worden voor deze groep in onderzoek veelal ter discussie gesteld. Wanneer de psychotische stoornis vroeg wordt vastgesteld en daar adequaat op wordt gereageerd, kan deze groep meer positieve verbeteringen laten zien dan volwassenen (Stentebjerg-Olesen, 2016). Ondanks veronderstelde verschillen, benadrukt onderzoek dat de DSM-5 geen aparte classificatie voor psychotische stoornissen opneemt voor de kinderleeftijd, waarmee impliciet voldoende continuïteit wordt verondersteld in de klinische presentatie van psychotische stoornissen bij volwassenen en kinderen. Gezien de zeldzaamheid en de ernst van de diagnose, is in alle gevallen van een psychotische stoornis op kinderleeftijd een verwijzing naar een tertiair (derdelijns) specialistisch centrum aanbevolen (Vorstman et al., 2015).

Jongvolwassenen
Rond de 40% van de jongvolwassenen ervaart regelmatig een milde psychotische ervaring, waarbij zowel hallucinaties, achterdocht en paranormale ervaringen als milde psychotische ervaring worden meegeteld (Wigman et al., 2011). Opvallend hierbij is dat dit vaker jongens overkomt dan meisjes. Volgens schattingen krijgen per jaar ongeveer 3000 jongvolwassenen in Nederland voor het eerst een psychose (Zorgstandaard Psychose, 2017; Selten et al., 2011; Veling et al., 2006).

Volwassenen
8% van de volwassenen hebben weleens een milde psychotische ervaring gehad. Milde psychotische symptomen kunnen jaren aanhouden zonder dat er ook een echte psychose ontstaat. Daarbinnen heeft 2 tot 3% ooit in het leven aan de criteria voor een psychotische stoornis voldaan. Daarvan heeft slechts 0.6 – 0.7% de diagnose schizofrenie gekregen. Alhoewel het precieze aantal niet bekend is, wordt er geschat dat zo’n 120.000 tot 150.000 mensen in Nederland worden behandeld voor een psychotische stoornis (Zorgstandaard Psychose, 2017)