Preventie is een belangrijke pijler in de aanpak van mensenhandel en seksuele uitbuiting onder jongeren met een LVB en psychische problematiek. De mensenhandelproblematiek kan worden benaderd via thema’s als weerbaarheid, media, normen en waarden in relaties en seksualiteit. Het preventiepakket moet aansluiten bij de doelgroep en actuele ontwikkelingen (denk aan internet en social media). Het geven van voorlichting en uitvoeren van preventieprogramma’s heeft bij voorkeur een structurele plek in het reguliere lesaanbod op scholen, startend in het primair onderwijs. Er zijn verschillende partijen die trainingen en voorlichting aanbieden.

Preventiemateriaal

Er zijn in de laatste jaren veel preventieproducten ontwikkeld. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie maakte daarom, in samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, een praktische en overzichtelijke digitale folder. In deze interactieve folder kan voor verschillende groepen potentiële slachtoffers gezocht worden naar geschikt preventiemateriaal: jongeren in het basisonderwijs, jongeren vanaf 12 jaar, jongeren met een lichtverstandelijke beperking, in de GGZ of het speciaal onderwijs en jongeren met een andere culturele achtergrond. Daarnaast kan gezocht worden naar materiaal dat bedoeld is voor ouders of voor professionals.

Folder Preventiemateriaal mensenhandel/loverboy-problematiek

Voorlichting over seks en sociale media

Praten met jongeren over seks en over nare seksuele ervaringen (off- en online) is niet gemakkelijk maar zeer belangrijk. Beperkte seksuele weerbaarheid, meegemaakt seksueel misbruik en onbehandelde posttraumatische stressklachten maken kwetsbaar voor (herhaalde) seksuele uitbuiting. De mensenhandelaar zoekt gericht naar jongeren die kwetsbaar zijn op deze punten.

Net als in face to face contact gebruiken jongeren sociale media om te experimenteren met seks en seksueel gedrag. Sociale media lenen zich bovendien goed voor het ongezien ronselen en inpalmen (‘grooming’) van jongeren met als uiteindelijke doel seksuele uitbuiting.

Vraag daarom of jongeren iets naars hebben meegemaakt (online en offline). Wanneer er sprake is van een LVB is je woordkeuze erg belangrijk. Het helpt om zo concreet mogelijk te zijn.

Begin met te vragen aan jongeren hoe hun dag op internet was. Meer tips vind je in de folder ‘Hoe was jouw dag op internet?’

Meer lezen over sociale media en mediawijsheid

• Baas, N. (2015). Samen de online wereld verkennen. Huizen: Uitgeverij Pica.
• Delfos, M. (2013). In 80 dagen de virtuele wereld rond. Amsterdam: SWP.
• Hop, L., & Delver, B. (2013). De WIFI-generatie de jeugd op het mobiele internet: Vliegensvlug en
• Vogelvrij. Amsterdam: Nationale Academie voor Media en Maatschappij.
• Valkenburg, P. (2014) Schermgaande jeugd: Over jeugd en media. Amsterdam: Prometheus.
• Walrave, M., & Ouytsel, J. van (2014) Mediawijs Online : Jongeren en sociale media. Tielt: Lannoo Campus.

Vlaggensysteem en Buiten de lijnen

‘Buiten de lijnen’ is een pedagogische interventie die professionals helpt om te reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag bij minderjarigen met een beperking of jongeren met een seksueel trauma. ‘Buiten de lijnen’ past de methodiek van het Vlaggensysteem toe die intussen veelvuldig gebruikt wordt binnen de jeugdzorg en de gehandicaptenzorg. Ontwikkelingsaspecten als ‘gender’ en ‘cultuur’ hebben veel invloed op de seksuele ontwikkeling van kinderen en op de houding van professionals en krijgen daarom veel aandacht in het handboek.

Kijk op de website van het Nederlands Jeugdinstituut voor aandachtspunten bij melden met betrekking tot gemeenten en wijkteams.