Het gebruik van middelen kan een oorzaak zijn voor het ontstaan van een psychische aandoening. Andersom is het ook zo dat het hebben van een psychische aandoening een oorzaak kan zijn voor het beginnen met het gebruiken van middelen (Hendriks & Moska, 2022). Hetzelfde geldt voor de gameverslaving.

Nog niet alle psychische stoornissen zijn onderzocht op hun etiologie met middelengebruik. Bovendien is comorbiditeit vaak eerder de regel dan de uitzondering, waarmee er sprake is van het samengaan van meerder psychische stoornissen (Hendriks & Moska, 2022; Snoek et al., 2010a). Ook kan er bij jongeren sprake zijn van symptomen van meerdere stoornissen zonder dat een behandelaar een diagnose kan stellen volgens de criteria van de DSM-5. (Hendriks & Moska, 2022; van Wijngaarden-Cremers et al., 2011).

In onderzoek van Teng et al. (2020) is er een verband gevonden tussen Internet Gaming Disorder (IGD) en een verminderd psychosociaal welzijn. Dit onderzoek vond echter geen verband tussen een verminderd psychosociaal welzijn en de ontwikkeling van een IGD. Er is nog weinig bewijs voor deze wederkerige verbanden, de literatuur suggereert dat die er wel is. Verder onderzoek is nodig om deze wederkerigheid vast te stellen.

Risico en beschermende factoren

Een gedetailleerd uitgewerkt overzicht van risico- en beschermende factoren voor het ontwikkelen van problematisch middelengebruik en psychische comorbiditeit vind je in ‘Kwetsbare groepen jeugdigen en problematisch middelengebruik. Visie en interventiematrix‘ (Snoek e.a., 2010a). In tabel 1 zie je een kort overzicht.

Er zijn op dit model uit 2010 inmiddels wel twee belangrijke toevoegingen te melden. Ten eerste is de startleeftijd voor roken een risicofactor voor problematisch middelengebruik op latere leeftijd. Daarnaast is de beschikbaarheid van drugs een grote risicofactor; via internet is het eenvoudig om drugs te bestellen en laten bezorgen.

Risicofactoren	Beschermende factoren
Brede sociale omgeving Armoede Ongunstige buurtkenmerken Lage sociaal-economische status	Brede sociale omgeving Sociale cohesie
School Slechte schoolprestaties	School Hoog opleidingsniveau
Gezin en ouders Middelengebruik of psychische Problemen van ouders (KOPP/KVO) Echtscheiding ouders Alleenstaande ouder Conflicten in gezin Mishandeling Verwaarlozing	Gezin en ouders Opvoedingscompetentie Affectieve gezinsrelaties
Peers Delinquente vrienden
Persoonlijk niveau Genetische kwetsbaarheid Persoonlijkheidskenmerken Negatief denken Angstgevoeligheid Sensatiezoekend Novelty seeking en lage score op harm avoidance Impulsiviteit Lage eigenwaarde	Persoonlijk niveau Persoonlijkheidskenmerken Gevoel van eigenwaarde Goede zelfcontrolevaardigheden

Tabel 1: risico- en beschermende factoren problematisch middelengebruik en psychische comorbiditeit (Snoek, e.a., 2010a)</