Voor hechtingsgestoordheid is de differentiatietherapie ontwikkeld. Het hechtingsgestoorde kind heeft geen gelegenheid gehad zich te hechten. Differentiatietherapie richt zich op de ontwikkeling van hechtingsgedrag: zich richten op (nabijheid zoeken van) een specifieke volwassene. Het relationeel gestoorde kind leert differentiëren tussen voor hem of haar belangrijke volwassenen.

De behandeling richt zich op de ontwikkeling van hechtingsgedrag, namelijk het zich richten op (nabijheid zoeken van) een specifieke volwassene. Het gedrag van het hechtingsgestoorde kind is onder andere te typeren als ‘allemansvriendgedrag’. Daarbij kan het kind niet onderscheiden tussen verschillende volwassenen, omdat het niet de geborgenheid van ouders kent. Hierdoor is de wereld van het kind onbegrensd. Onderscheid maken tussen volwassenen is een voorwaarde voor het zich kunnen hechten. Op deze vaardigheid richt zich de behandeling.

Wanneer het kind leert differentiëren, krijgt zijn of haar wereld begrenzingen: het gaat de structuren van de werkelijkheid onderkennen. De eerste fase van de behandeling vindt plaats in de leefgroep (of het gezin) en heeft als doel reguleren van het gedrag. Na ongeveer drie maanden voegt de behandelaar psychotherapie toe aan de behandeling.

In de psychotherapeutische sessies start het differentiatieproces. Dit gebeurt door middel van:

1. De eetfase: differentiatie op de tong. In de speelkamer, waar de behandeling van kinderen plaatsvindt, is een winkeltje met kleine laden. Die laatjes bevatten verschillende etenswaren van verschillende substantie: hard, zacht, knapperig, smeltend. Het kind koopt, ‘gekookt’ en eet. De therapeut verwoordt wat het kind eet en wat het eten doet op de tong: bijvoorbeeld smelten, moeten kauwen.
   De begrenzing ligt in deze fase ten eerste in de begrensde situatie: gedekte tafel, samen eten. Ten tweede in de regel dat het kind maar één keer per sessie eet. Daarnaast gelden de begrenzingen van de speelkamer zoals tijdsduur en omgaan met materiaal. Vanaf het begin staat de differentiatie in dienst van de relatie: verdelen van eten, gesprekjes aan tafel. Dit is een opbouw, de gesprekjes vormen het begin van de tweede fase.
2. Differentiatie van het gevoel: gedurende het hele proces is hier aandacht voor. In de eetfase maken behandelaar en kind een begin: aanvankelijk door niet meer dan even enkele gevoelens aanstippen (zoals leuk, vervelend, vrolijk), gaandeweg steeds meer (boosheid, verdriet, blijdschap, alleen voelen).
3. De zorgfase: differentiatie in de aard van het samen doen, bijvoorbeeld leuke dingen en noodzakelijke dingen zoals opruimen en afwassen. Hierbij zit het element van het samen zorgen voor ‘onze’ spullen.
4. Differentiatie van het gevoel in de handen: Sensopathisch spel met water en zand (Vermeer, 1968). Net als in de eetfase is de begrenzing hierbij concreet: zand in de zandbak, water in de waterbak.
   Als het kind voldoende kan differentiëren, kan worden gestart met fasetherapie. De differentiatie kan tijdens de fasetherapie doorgaan.

Doelgroep

Hechtingsgestoorde kinderen

Doelstelling

Ontwikkelen van gehechtheidgedrag, waaronder verstaan wordt: zich richten op (nabijheid zoeken van) een specifieke volwassene

Aantal zittingen

Meestal wekelijks, drie tot zes maanden lang

Vorm

Differentiatietherapie wordt gegeven in de speelkamer van een kinder- en jeugdpsychotherapeut in nauwe samenwerking met de ouders/verzorgers van het kind. De eerste fase van de behandeling vindt plaats in de leefgroep of het gezin en heeft als doel reguleren van het gedrag. Na ongeveer drie maanden wordt de psychotherapie toegevoegd aan de behandeling.

Uitvoerenden

Speltherapeuten en kinderpsychotherapeuten die de opleiding differentiatietherapie hebben gevolgd

Voorbereiding

Cursus differentiatietherapie

Kosten

Kosten Speltherapeuten: € 1250 exclusief btw voor twee dagen theorie en zes maal groepssupervisie en vaardigheidstraining. De kinder- en jeugd(psycho)therapeuten volgen de cursus Differentiatietherapie en Fasetherapie: één theoriedag en zes maal vaardigheidstraining en groepssupervisie. Kosten: € 975 exclusief btw.