Functional Family Therapy (FFT) is een kortdurende gezinsgerichte behandelmethode voor jongeren met gedrags- en emotieregulatieproblemen. FFT is ontwikkeld om de onderlinge sfeer en communicatie te verbeteren en de negatieve en disfunctionele patronen te doorbreken.

Zie ook de praktijkstandaard gedragsstoornissen ODD/CD

Oorsprong behandelmethode

FFT bestaat al zo’n 50 jaar en is in allerlei landen en culturen onderzocht (Dunham, 2009; Hartnett, Carr, & Sexton, 2015; Van Leeuwen & Van der Veldt, 2007). FFT is een van de behandelprogramma’s die erkend is als Blueprint Program for healthy youth development – een van de hoogste onderscheidingen wereldwijd voor evidence-based programma’s.

Doelstelling Functional Family Therapy (FFT)

FFT is een systeembehandeling, wat wil zeggen dat er niet alleen gekeken wordt naar de jongere zelf, maar ook naar de mensen die veel met de jongere omgaan. FFT richt zich op het verbeteren van het functioneren van het gezin (verbeteren onderlinge communicatie, de opvoedvaardigheden van de opvoeders en het vergroten van het probleemoplossend vermogen van het gezin) en het verbeteren van het gedrag van de jongere waardoor de kans op herhaling van het problematische gedrag vermindert.

Doelgroep Functional Family Therapy (FFT)

FFT is bedoeld voor gezinnen, waarvan een jongere problematisch gedrag vertoont. Het kan gaan om jongeren die uitvallen op school (of dreigen uit te vallen), gebruik maken van verbale en/ of fysieke agressie, of andere zorgelijke ontwikkelingen laten zien. In sommige gevallen komt een jongere in aanraking met justitie of dreigt dit te gebeuren.

Hun gedrag is in veel gevallen te verklaren vanuit het gegeven dat het gezin is vastgelopen in patronen en gewoonten waardoor problemen niet opgelost raken en de jongere klem komt te zitten en/of verkeerde keuzes maakt.

De jongere binnen de FFT-behandeling is tussen de 12 tot 18 jaar.

Er is uitloop mogelijk naar 23 jaar, mits de jongere opgroeit in een gezin of wanneer er perspectief is op thuis wonen. Kinderen onder 12 jaar worden per casusniveau bekeken. Het IQ van jongeren moet boven de 70 zijn.
FFT kan uitgevoerd worden binnen een strafrechtelijk kader.

Vorm Functional Family Therapy (FFT)

FFT is een kortdurende (ongeveer 30 uur), gezinsgerichte therapeutische behandelmethode. FFT is ontwikkeld om de gezinssfeer en communicatie te verbeteren en de negatieve en disfunctionele gedragspatronen te verminderen. De behandeling richt zich onder andere op opvoedvaardigheden, de medewerking van de jongere zelf, en alle uitingen (zowel cognitief, emotioneel als gedragsmatig) die een risico kunnen vormen.

De behandeling heeft drie uitgangsprincipes:

1. het is de taak van de therapeut om het gezin zoals het is te accepteren en te motiveren voor hulp en nieuwe hoop te bieden, op een effectieve en snelle manier;
2. de problemen die de jongere laat zien of ervaart, kunnen alleen begrepen worden in de context van het gezin en het systeem rondom het gezin;
3. verandering kan alleen bereikt worden als de therapeut en de familie samen een relatie aangaan en van elkaar leren.

Er vinden wekelijks (en indien nodig meerdere keren per week) gezinsgesprekken plaats. Bij de aanbieder van FFT, of aan huis. FFT duurt drie tot vijf maanden. FFT wordt uitgevoerd in een team van 3 tot 8 therapeuten, die een caseload van 10-12 families hebben. De teams hebben regelmatig supervisie en intervisie.

Inhoud Functional Family Therapy (FFT)

FFT is een behandeling op maat: therapeuten worden opgeleid en begeleid om nauw aan te sluiten bij de specifieke gezinnen en hun problemen. Het draait binnen de behandeling om het bevorderen van onderlinge acceptatie en respect. De behandeling helpt het gezin samen te ontdekken wat de risico- en beschermende factoren binnen en buiten de familie zijn, en welke impact deze hebben op de jongere en zijn of haar ontwikkelen. Het gezin leert hoe ze door samen te werken ervoor kunnen zorgen dat de risicofactoren verkleinen en de beschermende factoren toenemen.

FFT wordt opgedeeld drie fasen die achtereenvolgend worden doorlopen:

1. De verbindings- en motivatiefase;
2. De veranderingsfase;
3. De generalisatiefase.

De therapeut stemt telkens af met het gezin of er overgegaan kan worden naar de volgende fase. Hierbij wordt de therapeut geholpen door het kwaliteitssysteem van FFT.

Het kwaliteitssysteem van FFT speelt een belangrijke rol in de behandeling. Het helpt de therapeut om de voortgang van iedere sessie te evalueren en om doelen te bepalen voor de volgende sessie. Het gezin speelt een actieve rol bij de kwaliteitsbewaking: eenmaal per drie á vier zittingen vullen gezinsleden het FFT-evaluatieformulier in over de tevredenheid over en erkenning door de therapeut, de mate waarin aan doelen wordt gewerkt en de ervaren vooruitgang.

Bij afsluiting van FFT vindt de eindevaluatie plaats met de gezinsleden en de verwijzer. Hierin wordt aandacht besteed aan het verloop van therapie in de derde fase en de gehele therapie: welke doelen zijn bereikt? Tevens wordt besproken welke zorgen of aandachtspunten er eventueel nog zijn: waar moeten de gezinsleden op letten om terugval te voorkomen? Hoe kunnen geleerde vaardigheden worden toegepast? Welke ondersteuning uit het formele of informele netwerk is beschikbaar?

Ontwikkeling en onderzoek

Functional Family Therapy LLC is de organisatie die verantwoordelijk is voor de kwaliteitsbewaking, training, disseminatie van het klinisch model. Ook zijn zij betrokken bij wereldwijd onderzoek naar FFT. In Nederland is onderzoek naar FFT ondergebracht bij de onderzoekslijn Systeeminterventies van de Viersprong. Voor de kwaliteitsbewaking (behandelintegriteit en uitkomsten) maken de teams van de Viersprong gebruik van het systeem van FFT LLC als van de onlinedatabase van Bergop, Praktikon.

Verwijzing en informatie

FFT werd tot 2015 uitgevoerd door verschillende instellingen in Nederland. Een deel van de instellingen heeft gekozen voor een op basis van FFT ontwikkeld model: RGT. De Viersprong is in Nederland op dit moment de enige organisatie die FFT volgens het oorspronkelijke model uitvoert.

Meer informatie bij de Viersprong, ook voor vragen en aanmeldingen