Het doel van deze dissertatie was om het klinisch gebruik van de DB-DOS en de K-DBDS te onderzoeken op de kleuterleeftijd voor de diagnostiek van gedragsproblemen. Daarnaast is de stabiliteit en verandering van ODD, CD en ADHD diagnosen op de kleuterleeftijd onderzocht gedurende 18 maanden, evenals welke factoren ten grondslag liggen aan de stabiliteit van ODD, CD en ADHD diagnosen op de kleuterleeftijd.

De laatste jaren is er een toename van verwijzingen van jonge kinderen naar de kinderpsychiatrie. Het is moeilijk om op de kleuterleeftijd (leeftijd van vier tot ongeveer zes jaar; voor het eerst naar groep 1 gaan tot overgang naar groep 3) ongewenst gedrag passend bij de leeftijd te onderscheiden van gedrag dat past bij een kinderpsychiatrische stoornis. Clinici zijn lang terughoudend geweest om op de kleuterleeftijd een kinderpsychiatrische stoornis te diagnosticeren, ook vanuit het oogpunt van mogelijke overdiagnostiek. Dit geldt met name voor de kinderpsychiatrische stoornissen: oppositioneel-opstandige stoornis (ODD, Oppositional Defiant Disorder), (antisociale) gedragsstoornis (CD, Conduct Disorder) en aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD, Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder). De psychiatrische stoornissen ODD en CD worden samen ook wel
disruptieve gedragsstoornissen genoemd (DBD, Disruptive Behavior Disorder).

De meeste symptomen van ODD (patroon van opstandig en ongehoorzaam gedrag, driftig zijn, boos zijn en anderen ergeren) zijn zeker niet ongewoon op deze jonge leeftijd; bijvoorbeeld driftbuien komen bij veel zich normaal ontwikkelende kleuters voor. CD wordt gekarakteriseerd door een repetitief en volhardend patroon van gedrag waarin de basisrechten van anderen en/of belangrijke leeftijdspassende sociale normen of regels worden overtreden, zoals vechtpartijen beginnen, liegen, stelen, mensen of dieren mishandelen. Vechtpartijen kunnen op de kleuterleeftijd voorkomen bij zich normaal ontwikkelende kleuters. ADHD wordt gekenmerkt door een patroon van hyperactiviteit (niet stil kunnen zitten, niet kunnen stoppen met praten), impulsiviteit (niet denken maar doen, moeite hebben met op beurt wachten) en/of aandachtsproblemen (snel afgeleid zijn, dingen niet afmaken, alles tegelijk doen); juist deze symptomen passen ook bij zich normaal ontwikkelende kleuters.

Omdat het onderscheid tussen ongewenst gedrag passend bij de kleuterleeftijd en een kinderpsychiatrische stoornis (ADHD, ODD en CD) op deze leeftijd ingewikkeld is, is het belangrijk om gebruik te maken van een combinatie van informatie over het gedrag van het kind van ouders en leerkrachten/verzorgers, en een klinische gedragsobservatie. Deze dissertatie gaat specifiek over het gebruik van een klinische gedragsobservatie (Disruptive Behavior Diagnostic Observation Schedule; DB-DOS) en een semi-gestructureerd interview (Kiddie-Disruptive Behavior Disorder Schedule; K-DBDS) gericht op ODD, CD en ADHD symptomen bij jonge kinderen.

De kleutertijd wordt gekenmerkt door snelle veranderingen in zowel de ontwikkeling van de vaardigheden van het kind als van de eisen/verwachtingen van de omgeving; van een kleuter die net in groep 1 begint, verwacht je minder vaardigheden en stel je minder eisen dan aan een kleuter die bijna naar groep 3 gaat. Het is om die reden belangrijk om na te gaan of diagnosen gesteld in deze ontwikkelingsfase stabiel zijn of niet, en welke kind- en omgevingsfactoren aan die stabiliteit ten grondslag liggen.